Motyw macierzyństwa w malarstwie polskim - część trzecia

Wątek macierzyństwa  można spotkać u Eugeniusza Zaka - malarza oraz rysownika żydowskiego pochodzenia, działającego aktywnie w paryskim stowarzyszeniu polskich artystów. Uważa się go za jednego z najwybitniejszych malarzy I połowy XX wieku.

Eugeniusz Zak – Macierzyństwo

Eugeniusz Zak – Macierzyństwo

Eugeniusz Zak – Matka z dzieckiem

Eugeniusz Zak – Matka z dzieckiem

Pełne uroku są stylizowane Madonny Zofii Stryjeńskiej, przybrane w zwiewne welony, a wiejskie matki w kolorowe chusty.

Zofia Stryjeńska – Matka Boska z Dzieciątkiem

Zofia Stryjeńska – Matka Boska z Dzieciątkiem

Zofia Stryjeńska – Matka Boska z Dzieciątkiem

Zofia Stryjeńska – Matka Boska góralska

Zofia Stryjeńska – Matka karmiąca dziecko

Zofia Stryjeńska urzeczona polskim folklorem trawestowała oraz przeobrażała ludowe motywy i ornamenty, nawiązując do sztuki naiwnej. Nie musiał tego robić Nikifor. On był malarzem prymitywistą, z genialnym wyczuciem koloru.

Nikifor – Madonna z Dzieciątkiem

Przełomowa dla sztuki polskiej okazała się wielowątkowa twórczość Zbigniewa Pronaszki - jednego z najciekawszych artystów polskich pierwszej połowy XX wieku, związanego z koloryzmem i formizmem.

Zbigniew Pronaszko – Matka z dziećmi

Zbigniew Pronaszko – Żona malarza z synem

Portret ten świadczy o tym, że Zbigniew Pronaszko swoje inspiracje czerpał również z estetyki kubizmu. Forma dzieła uwolniona od przymusu naśladowania natury, uzyskała w programie tego artysty bezwzględny prymat. 

 

Tamara Łempicka – Macierzyństwo

Tamara Łempicka to jedna z najbarwniejszych postaci w środowisku artystycznym XX wieku, przedstawicielka malarstwa art deco. Jej wyidealizowane portrety kobiet o trochę kubistycznych formach i nasyconej gamie barwnej, są bardzo zmysłowe. Dotyczy to także obrazów z motywem macierzyństwa.

 Tamara Łempicka – Macierzyństwo (detal)

 Tamara Łempicka – Macierzyństwo

Lucjan Adwentowicz pracował głównie nad zagadnieniami rysunku postaci ludzkiej i portretu, które stanowiły jedno z jego największych osiągnięć. Twórczość tego zdolnego ucznia Sichulskiego, Mehoffera i Pankiewicza nie mogła się w pełni rozwinąć, bo zmarł młodo na gruźlicę.

Lucjan Adwentowicz - Macierzyństwo

Jednym z najwybitniejszych marynistów był uczeń Wyczółkowskiego i Mehoffera Antoni Suchanek, który pochodził z Podkarpacia (Rzeszów), ale całe swoje życie związał z Gdynią.

 

Antoni Suchanek - Macierzyństwo

Jerzego Faczyńskiego nazywano „talentem wielostronnym”, bo nie tylko malował i rysował, ale również projektował kościoły, pisał wiersze i eseje. Artysta wykazał pełny profesjonalizm w każdej z tych dziedzin.

Jerzy Faczyński – Kobieta karmiąca dziecko

Abstrakcje geometryczne oraz malarstwo strukturalne, bazujące na układach kół,  to styl Lecha Kunki - znanego i popularnego malarza tworzącego w II połowie XX wieku. Artysta był również autorem scenografii teatralnych i filmowych oraz form użytkowych.

Lech Kunka - Macierzyństwo

Lech Kunka - Macierzyństwo

Jednym z najwybitniejszych artystów XX wieku był zmarły w 2007 roku Zdzisław Lachur, zajmujący się malarstwem, grafiką i rysunkiem. Uważano go za ojca polskiego filmu rysunkowego, bo to on stworzył bielskie Studio Filmów Rysunkowych.

Zdzisław Lachur - Macierzyństwo

W twórczości Lachura spotkać możemy dość często motyw patologicznych aspektów życia społecznego. Przykładem tego jest przejmujący obraz „Ojciec wrócił do domu”, dotykający problemu alkoholizmu w rodzinie.

Zdzisław Lachur – Ojciec wrócił do domu

W kręgu zainteresowań Zdzisława Lachura znalazły się także motywy biblijne oraz wątki z życia Chrystusa i Marii, czego dowodem są jego obrazy ukazujące świętą rodzinę.

Zdzisław Lachur – Święta rodzina

Zdzisław Lachur wypracował własny styl malarski, nazywany techniką starej ikony. Obrazy malował głównie temperą na płycie albo desce.

Zdzisław Lachur – Matka Boska z Dzieciątkiem

Będąc żydowskiego pochodzenia, Zdzisław Lachur stworzył duży cykl judaiców. Wiele z tych kompozycji dotyczy martyrologii jego rodaków podczas II wojny światowej. Nie znalazłam  jednak obrazu tego artysty, który łączyłby wątek macierzyństwa z okrucieństwami wojennymi. Dokonał tego  Andrzej Wróblewski. Był on jednym z najwybitniejszych malarzy powojennych.

Andrzej Wróblewski – Rozstrzelania

Twórczość Andrzeja Wróblewskiego jest ekspresyjnym i bardzo przejmującym rozrachunkiem z wojną. Jego obrazy z serii „Rozstrzelania” są najbardziej wstrząsające w tym temacie.

Andrzej Wróblewski – Uwaga, nadchodzi (Nalot)

Wróblewski nawiązuje tu chyba do wiersza Antoniego Słonimskiego „Alarm”.

Uwaga ! Uwaga ! Przeszedł !
Koma trzy !
Ktoś biegnie po schodach.
Trzasnęły gdzieś drzwi.
Ze zgiełku i wrzawy
Dźwięk jeden wybucha, rośnie,
Kołuje jękliwie,
Opada i wznosi się jęk :
Ogłaszam alarm dla miasta Warszawy !

Andrzej Wróblewski – Dziecko z zabitą matką

Andrzej Wróblewski – Matka z zabitym synem

Andrzej Wróblewski – Matka z zabitym dzieckiem

Tuż przed przedwczesną śmiercią w Tatrach, Wróblewski stworzył cykl bardzo sugestywnych oraz metaforycznych obrazów, nawiązujących do zwykłej codzienności. Są to głównie kompozycje figuratywne z motywem rodziny, związane także z prywatnym życiem malarza, utrzymane w pogodnym klimacie.

Andrzej Wróblewski – Matki

Andrzej Wróblewski – Kitek

Tadeusz Dominik – to żyjący (ma 84 lata) wybitny malarz, rzeźbiarz, ceramik oraz grafik, a ostatnio nawet komputerowy. Jego ekspresyjny, spontaniczny styl wywodzi się z koloryzmu. Na początku swojej twórczości artysta tworzył przede wszystkim grafiki. Rozgłos zdobyła jego seria drzeworytów „Macierzyństwo”. Potem zaczął malować obrazy abstrakcyjne.

Tadeusz Dominik - Macierzyństwo (gwasz)

Wybitnym twórcą był Jan Młodożeniec - malarz oraz czołowy grafik plakacista, zmarły w 2000 roku. Operując dosyć prostymi środkami wyrazu, artysta wielką wagę przykładał do czytelności swoich dzieł, chociaż był mistrzem syntetycznej, skrótowej wypowiedzi. Jego prace działają jak poezja i pobudzają wyobraźnię.

Jan Młodożeniec – Matka z dziećmi

Za sztandarowego malarza realizmu socjalistycznego uznano Aleksandra Kobzdeja, choć jego obraz „Podaj cegłę” był epizodem w całej wybitnej twórczości artysty. Naraził się tym dziełem na śmieszność i kpiny w środowisku sztuki.

Aleksander Kobzdej – Chińska mama

Twórczość Janusza Lewandowskiego wywodzi się z polskiego symbolizmu, jednak zarówno w swej formie jak i w sferze znaczeniowym, wykracza daleko poza konwencje sztuki polskiej przełomu XIX i XX wieku.

Janusz Lewandowski – Matka Polka

Nie wiem co chciał przekazać Lewandowski, malując ten obraz. Nie sądzę, by to była aluzja do wiersza Mickiewicza „Do Matki Polki”. Raczej odnosi się on do roli matki, która przytłoczona jest obowiązkami i to głównie na jej barkach spoczywa wychowanie dzieci. Na szczęście ten pejoratywny stereotyp ma coraz mniejszą rację bytu, bo współczesna kobieta jest niezależna, spełniająca się także zawodowo, to nie kura domowa.

Jerzy Duda-Gracz – Matka i dziecko

Grafika wybitnego, choć bardzo kontrowersyjnego malarza współczesnego - Jerzego Dudy - Gracza, zakończyła prezentację  obrazów poświęconych macierzyństwu.