Taniec w malarstwie część II

Swój odrębny taniec miały oprócz dworów również warstwy ludowe. Prekursor holenderskiego malarstwa rodzajowego – Pieter Aersten jest autorem ciekawego obrazu „Taniec z jajkami”.

Pieter Aertsen – Taniec z jajkami

Taniec ten wiąże się ze zwyczajami wielkanocnymi. Na ziemi lub na podłodze układano jajka. Zadaniem tańczących było tak manewrować wśród nic, by ich nie rozbić.

Joachim Bueckelaer - Świętowanie

 Joachim Bueckelaer to uczeń i siostrzeniec Aestsena, malarz głównie martwych natur, ale podobnie jak wuj, ilustrował także codzienne życie oraz świętowanie niższych warstw. 

Pieter Bruegel – Taniec chłopski
 

 W zakresie tańca ludowego najlepiej jest znana twórczość Pietera Bruegela - najwybitniejszego niderlandzkiego malarza XVI wieku. Jest on autorem słynnych obrazów – „Taniec chłopski” i „Taniec weselny”.

Peter Bruegel – Taniec chłopski (detal)

Peter Bruegel – Taniec weselny

 

Peter Bruegel – Taniec weselny (detal)

Peter Bruegel – Taniec weselny (detal)

Pieter Bruegel – Taniec weselny

Pieter Brueghel - Taniec pod szubienicą

Taniec pod szubienicą jest ostatnim obrazem Pietera Bruegela. Artysta zostawił go w spadku żonie. Szubienica narzuca w pierwszej chwili myśl o przemocy, ale rozległa dolina w tle tchnie spokojem i łagodnością.

Pieter Bruegel Piekielny – Taniec weselny

Pieter Bruegel Chłopski miał dwóch synów. Obaj w swojej twórczości nawiązywali do malarstwa ojca. Pieter Bruegel Piekielny dłużej kopiował elementy obrazów ojca, co znalazło wyraz w malowaniu wesel i zabaw chłopskich. Jan Bruegel Aksamitny poszedł szybciej swoją drogą i zasłynął jako malarz kwiatów i owoców.

Pieter Bruegel Piekielny – Wesele

Pieter Bruegel Piekielny – Wesele

Pieter Bruegel Piekielny – Wiejska zabawa

 Pieter Bruegel Piekielny – Zabawa

Pieter Bruegel Młodszy – Scena rodzajowa

 Jan Bruegel Aksamitny – Kiermasz wiejski

Synowie Pietera Bruegela Chłopskiego nie uczyli się malarstwa od ojca. Gdy zmarł mieli zaledwie Pieter 5 lat, a Jan roczek. Ich mistrzami byli inni artyści. Dla Jana Bruegela Aksamitnego był  to między innymi artysta flamandzki Peter Paul Rubens – jeden z najwybitniejszych malarzy baroku.

Peter Paul Rubens – Taniec wieśniaków

Tematyka dzieł Rubensa była różnorodna. Sceny rodzajowe z życia ludu artysta malował dopiero w ostatnich latach swojego życia. „Taniec wieśniaków”, znany również jako „Przaśna chłopska zabawa pod drzewem”, należy do najbardziej popularnych obrazów z motywem zabaw. Widzimy tutaj chłopów tańczących  prowansalski taniec zwany farandolą. 

Peter Paul Rubens - Taniec chłopski

 Rubens - Święto Wenus

Rubens – Uczta u Heroda

Na tym obrazie Rubens nawiązuje do biblijnego wątku tańczącej  Salome.

Nicolas Poussin – Taniec do muzyki Czasu

 Nicolas Poussin. był przedstawicielem francuskiego baroku.

 Nicolas Poussin - Taniec do muzyki Czasu (detal)

 

Tańczące postacie to : Przyjemność (w niebieskiej szacie), Bieda (mężczyzna na czarno), Bogactwo (złota szata i Praca (biała bluza). 

Nicolas  Poussin – Imperium Flory

Widzimy tu Florę - boginię kwiatów, która pląsając rozsiewa kwiaty.

Nicolas Poussin - Bachanalia przed hermą Pana

Obraz przedstawia tańczących satyrów i pląsające nimfy. Zabawę zakłóca satyr rzucający się na jedną z nimf. W jej obronie  staje druga nimfa, zamierzając uderzyć satyra  wazą w głowę. Nimfa w niebieskiej szacie i  z odkrytą piersią wyciska sok z winogron. Pijane putta łapią go do miski. 

 Claude Lorrain – Taniec sezonowy

Claude Lorrain – francuski malarz baroku, bliski przyjaciel Nicolasa Poussina, był przede wszystkim uznanym pejzażystą, ale na tle jego niektórych lirycznych pejzaży można spotkać sceny z tańcem.

 Claude Lorrain – Krajobraz z młynem (Zaślubiny Izaaka i Rebeki)

 

Claude Lorrain – Wiejskie święto (Pejzaż z wiejskim tańcem)

Claude Lorrain - Taniec Satyrów i Nimf

Claude Lorrain był również znakomitym rysownikiem. Zachował się jego szkicownik zawierający około 200 rysunków o wysokim poziomie artystycznym. Jeden z nich przedstawia wiejski taniec pod drzewami.

Claude Lorrain - Taniec wiejski

 Claude Lorrain – Wiejski taniec pod drzewami

W scenach rodzajowych ukazujących zabawy prostych ludzi wyróżniali się w XVI i XVII wieku niderlandzcy i flamandzcy malarze z klanem Bruegelów na czele. Współpracowało  z nimi również wielu artystów innych narodowości. I tak na przykład z Bruegelem Aksamitnym współpracował niemiecki malarz manierysta - Hans Rottenhammer.

Hans Rottenhammer – Grające i tańczące putta

Hans Rottenhammer był pierwszym artystą niemieckim zajmującym się malarstwem gabinetowym. Obrazy przedstawicieli tego rodzaju sztuki były przeznaczone do dekorowania salonów i innych pomieszczeń bogatej arystokracji oraz elitarnego mieszczaństwa. Ulubionym motywem tego malarza były tańczące putta i amorki.

Hans Rottenhammer – Król Dawid

Hans Rottenhammer – Minerwa i tańczące Muzy

Hans Rottenhammer – Minerwa i tańczące Muzy (detal)

Malarstwem gabinetowym zajmował się również Frans Francken II – barokowy malarz flamandzki, najwybitniejszy i najbardziej płodny przedstawiciel drugiej generacji artystów zajmujących się sztuką przez pięć pokoleń.

Frans Francken II – Fiesta

Poza nielicznymi malowidłami ołtarzowymi, Frans Francken II tworzył głównie małe obrazy o tematyce biblijnej, mitologicznej, historycznej i alegorycznej, ujęte zazwyczaj bardzo innowacyjnie i jako sceny wielofigurowe. 

Frans Francken II – Arkadia

Frans Francken II prowadził dużą pracownię z wieloma współpracownikami. Działali w niej jego synowie oraz między innymi uczeń Bruegela Aksamitnego, flamandzki malarz barokowy Abraham Govaerts. Wiele obrazów namalowali razem. Artysta specjalizował się w pejzażach, które kompozycjami figuralnymi wzbogacali inni artyści.

Abraham Govaerts – Madonna z Dzieciątkiem w pejzażu

Abraham Govaerts –  Święta rodzina

Abraham Govaerts – Sąd króla Midasa

Midas rozstrzyga tutaj spór pomiędzy Apollem, a Panem o prym w muzyce. Apollo gra na skrzypcach, a nie na lirze, z którą był najczęściej przedstawiany. W orszaku Apolla widzimy pląsające Muzy. Midas opowiedział się za muzyką Pana. Wywołało to złość Apolla, który za karę przyprawił królowi ośle uszy.

Simon de Vos – Bachanalia chłopskie

Wiek XVII stanowił dalszy okres w rozwoju sztuki tanecznej w dziedzinie tańca towarzyskiego i ludowego. Emancypujące się coraz bardziej mieszczaństwo oraz mieszkańcy wsi szukali własnych form tanecznej zabawy. Znajduje to wyraz zwłaszcza w niderlandzkim i flamandzkim malarstwie barokowym. Dziełem nawiązującym do zabaw wieśniaków jest obraz „Bachanalia chłopskie” Simona de Vosa.

Simon de Vos – Bachanalia chłopskie (detal)

Naturalistyczne sceny z zabaw wiejskich i plebsu miejskiego można spotkać na obrazach zięcia Bruegela Aksamitnego, wybitnego malarza flamandzkiego – Davida Teniersa Młodszego.

David Teniers – Chłopi świętują

Liczne wersje zabaw chłopskich Teniersa są najbardziej charakterystyczną oraz barwną ilustracją wiejskiego świętowania, stanowiącą ciekawy dokument ówczesnej obyczajowości i realiów życia.

David Teniers - Zabawa wiejska

David Teniers - Wiejska zabawa

David Teniers - Wiejski taniec

David Teniers - Zabawa ludowa

 David Teniers - Wiejski kiermasz

Jako twórca pełnych humoru i satyry scen ilustrujących życie codzienne w XVII wieku, popularność zdobył też holenderski malarz baroku Jan Steen. Atmosferę zgiełku i zabaw artysta znał z doświadczenia, bo był karczmarzem i producentem piwa.

Jan Steen – Tańcząca para (detal)

 Jan Steen - Taniec

Jan Steen - Taniec

Jan Steen – Wiejskie wesele

Ostatnia faza baroku – rokoko, przyniosła dalszy rozwój tańca towarzyskiego oraz ludowego. Sceny rodzajowe malarzy tego kierunku w sztuce przedstawiały podczas zabaw zarówno wytworne towarzystwo (fete galante), jak  również formy świętowania wieśniaków (fete champetrie). Odbywały się one najczęściej na łonie przyrody. Widać to między innymi na obrazach francuskiego przedstawiciela rokoka Jeana Antoine Watteau. 

Jean Antoine Watteau – Bal

Jean Watteau – Fete galante

 Jean Antoine Watteau – Taniec

Jean Antoine Watteau – Taniec

 Jean Watteau - Taniec (detal) 

Jean Antonie Watteau - Sielanka

Jean Antonie Watteau - Sielanka (detal) 

Jean Antoine Watteau – Wiejski taniec

Jean Watteau – Taniec wiejski

 Jednym z najbardziej znanych malarzy francuskiego rokoka był też Francois Boucher. Podobnie jak Watteau malował sielankowe sceny rodzajowe. Poznaliśmy wiele jego obrazów w kilku prezentacjach tematycznych. Dzisiaj trzy obrazy z motywem tańca.

Francois Boucher – Muzyka i taniec

Francois Boucher – Chiński taniec 

Różnorodny dorobek Bouchera inspirował wielu malarzy kolejnych pokoleń. Artysta nie tylko malował obrazy, projektował także dekoracje sceniczne dla opery i baletu, porcelanę, wnętrz domów i tkaniny, czego przykładem jest ten oto gobelin.

Francois Boucher – Menuet

Malarzem epoki rokoka był również uczeń Watteau – Jean Baptiste Pater. Na dwóch jego obrazach w stylu fete galante widzimy bawiące się wytworne towarzystwo. Obie sceny rozgrywają się na łonie przyrody.

Jean Baptiste Pater – Fete galante

Jean Baptiste Pater – Taniec 

Jean Pater - Festiwal wiejski z żołnierzami

 William Hogart - Bal
 

William Hogarth to angielski portrecista oraz twórca rysunkowych satyr. 

Francisco Goya - Ciuciubabka

Twórczością satyryczną Williama Hogartha inspirował się wybitny hiszpański artysta Francisco Goya. Sam też był źródłem inspiracji dla malarzy swego oraz następnego stulecia. Jego twórczość uznana została jako pomost między rokokiem, a romantyzmem. 

Francisco Goya – Seguidilla nad rzeką Manzanares

 Seguidilla to hiszpański taniec ludowy podobny do bolera. Wykonywany jest przy wtórze kastanietów i gitary. To także popularne liryczne pieśni Cyganów andaluzyjskich, wyróżniające się dużym stopniem emocjonalności.

Francisco Goya – Phantom tańczący z kastanietami

Francisco Goya był również wybitnym grafikiem i rysownikiem. Oto jeden z jego rysunków z motywem tańca.

Cornelis Troost – Wesele

Holenderski malarz i grafik Cornelis Troost, który przypomniał nam wczoraj zabawę w ciuciubabkę, malował w stylu rokoka. Podobnie jak Francisco Goya, inspirował się satyryczną twórczością Williama Hogartha. Znalazłam w jego dorobku również obrazy z motywem tańca.

 Cornelis Troost – Taniec

Cornelis Troost – Karnawał

Rokoko włoskie reprezentowali między innymi bracia Antonio i Francisco Guardi.

Giovanni Antonio Guardi – Taniec turecki przy ognisku

Antonio Guardi wyspecjalizował się w malarstwie redutowym, tworzył też obrazy o motywach tureckich, czego przykładem jest powyższe dzieło artysty.

Francisco Guardi – Bal maskowy

Francisco Guardi podobnie jak starszy brat malował głównie weduty, które cechuje dokładność topograficzna i perfekcyjne posługiwanie się światłem oraz kolorem. Ukazywał też piękne i ciekawe pod względem architektonicznym wnętrza. 

Francesco Lazzaro Guardi - Karnawał wenecki

Francesco Lazzaro Guardi – Bal w operze

Ze scen rodzajowych z życia Wenecji oraz commedia dell’arte zasłynął malarz włoskiego rokoka Giovanni Domenico Tiepolo. 

Giovanni Domenico Tiepolo – Na balu

Giovanni Domenico Tiepolo – Na balu (detal)

Giovanni Domenico Tiepolo – Zabawa ludowa

Giovanni Domenico Tiepolo – Menuet

Giovanni Domenico Tiepolo – Menuet

 Giovanni Domenico Tiepolo – Menuet

Giovanni Domenico Tiepolo – Pulcinella

Pulcinella to komiczna postać z włoskiej commedii dell’arte i teatru lalek. Najczęściej był to wszędobylski, sprytny służący

Giambattista Tiepolo – Triumf Flory

Giambattista Tiepolo był ojcem Giovanniego Domenica. Też tworzył w stylu rokoka.  

Wiliam Blake – Tytania i Oberon

 Obraz nawiązuje do wątku Króla Elfów Oberona i jego nieposłusznej żony Tytanii. Są to postacie z komedii Szekspira „Sen nocy letniej”.

Wiliam Blake – Tytania i Oberon(detal) 

Wiliam Blake – Taniec Albiona
 

Według legendy Albion to olbrzym, syn Posejdona, który był pierwszym mieszkańcem Wysp Brytyjskich. 

Anne Louis Girodet Trioson – Taniec Gracji do muzyki Apolla

Za jednego z najwcześniejszych przedstawicieli romantyzmu francuskiego uważany jest malarz i rysownik o żeńskim imieniu Anne Louis Girodet de Roussy Trioson. Malował portrety, obrazy historyczne, a zwłaszcza obrazy związane z Rewolucją Francuską. Nie stronił także od wątków mitologicznych.

 Theodore Gericault - Tarantella

W epoce romantyzmu tworzył we Francji również malarz i grafik Horacy Vernet. Oto dwa jego obrazy z motywem tańca.

 

Horacy Vernet – Taniec do muzyki skrzypiec

Horacy Vernet – Taniec egipski

 Wybitnym romantykiem francuskim był Eugene Delacroix. Jako artysta zaangażowany malował szczególnie sceny z historii oraz ważne wydarzenia polityczne swoich czasów, często na tle ekspresyjnych pejzaży. W jego twórczości można jednak znaleźć również spokojniejszą tematykę rodzajową. Dowodem na to są między innymi obrazy z motywem tańca.

Eugene Delacroix – Taniec grecki

Taniec wykonywany jest przez dwóch greckich żołnierzy.

Eugene Delacroix – Taniec antyczny

Jest to obraz zainspirowany VII symfonią Beethovena, nazwanej przez Richarda Wagnera Apoteozą tańca. Nawiązuje ona do bachanaliów.

Eugene Delacroix – Wesele żydowskie w Maroku

Silnym impulsem twórczym, okazała się dla Delacroixa podróż do Algierii oraz Maroka, w świcie ambasadora Francji. Od tej pory artysta często podejmował motywy arabskie. Zainteresowała i zafascynowała go również społeczność żydowska, tak samo egzotyczna i barwna jak świat arabsko-muzułmański i bliska biblijnej starożytności. Wyrazem tego jest obraz „Wesele żydowskie w Maroku”.

William Turner – Bretoński taniec ludowy

Największym artystą romantyzmu w Anglii był czołowy pejzażysta William Turner, którego nazwano malarzem żywiołów, gdyż pokazywał na swoich obrazach potęgę natury. Jeśli sięgał do scen rodzajowych, to były to takie, które ukazywały zmagania człowieka z żywiołem. Stąd w jego twórczości udało mi się znaleźć tylko jeden obraz z motywem tańca.  

William Etty – Świat przed potopem

 

W tym samym czasie działał w Anglii William Etty. Nie uległ on wpływom romantyzmu, chociaż jego przyjacielem był wybitny romantyk John Canstable. Etty znany był głównie z malowania aktów, które z zamiłowaniem umieszczał na swoich kompozycjach historycznych czy w scenach z mitologii.

Na dalszy ciąg prezentacji zapraszam do części trzeciej (listopad 2011)