Wsi spokojna wsi wesoła .... część IV

Kazimierz Pochwalski  – uczeń Jana Matejki, znany był głównie jako mistrz portretu reprezentacyjnego, ale uprawiał też malarstwo religijne i rodzajowe. Pozostawił również po sobie wiele szkiców pejzażowych.

 Kazimierz Pochwalski - Stara chata

Gdy usłyszymy nazwisko Szymanowski, kojarzy nam się ono z wybitnym polskim kompozytorem. Tak nazywał się także malarz i rzeźbiarz, tworzący pod koniec XIX i na początku XX wieku. Chodzi o Wacława Szymanowskiego. Tematyce wiejskiej, a zwłaszcza życiu górali huculskich, poświęcona była jego wczesna twórczość. Potem artysta poszedł w kierunku symbolizmu i zajął się głównie rzeźbą.

Wacław Szymanowski - Rozmowa

Wacław Szymanowski - Umizgi 

 Kazimierz Lasocki to artysta nazwany malarzem krów, bo najczęściej tworzył pejzaże z pasącym się bydłem. Znaczna część jego dorobku uległa zniszczeniu podczas Powstania Warszawskiego, ale wiele prac tego twórcy możemy obejrzeć w muzeach polskich, na Litwie, Ukrainie i w Czechach. W galeriach internetowych obrazy Lasockiego również są obecne.

Kazimierz Lasocki – Pejzaż wiejski

Obrazy Kazimierza Lasockiego namalowane z dużą biegłością warsztatową, utrzymane są najczęściej w konwencji dziewiętnastowiecznego realizmu. Postacie zwierząt zwykle artysta rysował kolorem, a roślinność i dalsze plany malował gęstą plamą albo szerokimi, swobodnymi smugami farby. 

Kazimierz Lasocki – Krowy przy wodopoju

Kazimierz Lasocki – Krowy z pejzażem wsi w tle

 Kazimierz Lasocki – Pejzaż z krową

Kazimierz Lasocki opowiadał raz, że miał piękny sen. Śniła mu się wspaniała łąka, na której pasło się pełno krów.  To nudny sen zauważył jeden ze słuchaczy. Nudny? Przecież śniło mi się też, że byłem bykiem.

Kazimierz Lasocki – Nad stawem

 Kazimierz Lasocki – Wiejska droga

Kazimierz Lasocki – Pejzaż z rzeką

Lasocki będąc już w podeszłym wieku, podróżował kiedyś po Włoszech koleją. Siedząc w wagonie dla niepalących, zapalił papierosa. Włoski konduktor zwrócił mu uwagę. Vietato fumare (palić nie wolno). Na to Kazimierz Lasocki. Niech pan będzie spokojny. Mój tato wie o tym, że ja palę. 

Kazimierz Lasocki – Pole kwiatów

 Lasocki stwierdził pewnego razu. Nareszcie znalazłem sposób, by się upewnić, czy wiernie odtwarzam naturę. Jaki to sposób? zapytał ktoś. Po prostu, kiedy obraz jest gotowy, wpuszczam do pracowni mojego psa. Jeśli szczeka, to znaczy, że wszystko jest w porządku.

 Kazimierz Lasocki - Łąka

Zafascynowany impresjonizmem tworzył pejzaże, w tym również wiejskie Ignacy Pieńkowski. Są one nasycone kolorem i prześwietlone południowym słońcem. Jego wczesne akwarelowe obrazy sprawiają wrażenie impresyjnych malarskich notatek.

Ignacy Pieńkowski – Chata wśród drzew

Ignacy Pieńkowski – Droga przez wieś

 Nurt folklorystyczno-ekspresjonistyczny w sztuce Młodej Polski reprezentował Fryderyk Pautsch. Niestety nie znam tytułów obrazów tego malarza.

Pautsch zafascynowany był szczególnie Huculszczyzną i Podhalem. 

Rodzajowe motywy tematyczne i pejzaże Pautsch nasycał intensywną ekspresją, poddając je często deformacji, a kształty budował grubo nakładaną pastą malarską o bogatych efektach fakturowych.

Artysta wprowadzał dysonansowe zestawienia nasyconych barw, kreował spłaszczoną przestrzeń obrazową. Zawarty w jego kompozycjach emocjonalny ładunek sprawił, iż jego twórczość sytuowała się na pograniczu realizmu oraz ekspresjonizmu, wyróżniając się stylistyką w ramach młodopolskiej sztuki.

Ukształtowany pod wpływem sztuki Jana Stanisławskiego był  Jerzy Karszniewicz. Malował on kompozycje figuralne, kwiaty, portrety, ale najczęściej niewielkie pejzaże z okolic Krakowa i Wieliczki oraz krajobrazy tatrzańskie. 

Jerzy Karszniewicz – Stogi siana

Jerzy Karszniewicz – Pejzaż z rzeczułką

Jerzy Karszniewicz – Bez przy wiejskim domu

 Jerzy Karszniewicz – Pejzaż wiejski

Pod wpływem Jana Stanisławskiego tworzył także pejzaże Henryk Uziembło – malarz, grafik, projektant. Wśród jego obrazów znalazłam kilka prac o tematyce wiejskiej. 

 Henryk Uziembło – Pejzaż

Henryk Uziembło – Stogi

Henryk Uziembło – Żniwa

 Henryk Uziembło – Krzeszowice

 Henryk Uziembło – Zmrok

 Henryk Uziembło to z twórców stylu swojskiego w polskim zdobnictwie, który propagował wykorzystanie rodzimych wzorów ludowych w sztuce.

Henryk Uziembło – Gęsiarka

Henryk Uziembło – Krakowianka

Ludwik Kwiatkowski – Chaty wiejskie

Ludwik Kwiatkowski – Pejzaż wiejski

Ludwik Kwiatkowski – Pejzaż wiejski

Niezwykle subtelny jest pejzaż wiejski Tytusa Czyżewskiego - awangardowego polskiego artysty, który najpierw malował pod wpływem postimpresjonistów, a później eksperymentował łącząc kubizm ze sztuką podhalańską, dadaizmem i surrealizmem.

Tytus Czyżewski – Droga do wsi

Krajobraz wiejski malował Henryk Szczygliński, jeden z najwybitniejszych pejzażystów i najzdolniejszych uczniów Jana Stanisławskiego, zaliczanych do „polskiej szkoły impresjonizmu”. 

Henryk Szczygliński – Pejzaż z chatą

Henryk Szczygliński – Maki przed chatą

Henryk Szczygliński – Pejzaż letni

Henryk Szczygliński – Zagroda

 Henryk Szczygliński – Księżyc nad wioską

 Henryk Szczygliński – Kapliczka

Tadeusz Makowski – Kwiaty przed chatą

Tadeusz Makowski – Słoneczniki

Tadeusz Makowski,  jak dobrze wiemy to polski kubista, ale te dwa obrazy artysty pochodzą z wczesnego okresu w twórczości malarza i nie przypominają jego kubistycznych dzieł. 

Tadeusz Makowski – Pejzaż

Na tym, a szczególnie na następnym obrazie Makowskiego już widać wpływy kubizmu, bo występuje na nich geometryzacja.

Tadeusz Makowski – Młyn nad rzeką

W sferze oddziaływania  Jana Stanisławskiego były wczesne pejzaże twórcy polskiego, nowoczesnego drzeworytu – Władysława Skoczylasa. Nie znam jego obrazów z tego okresu. Wszystkim natomiast znane są dzieła artysty wyrażające zachwyt Podhalem i sztuką tego regionu., kiedy forma jego prac nawiązywała do góralskiej sztuki ludowej, zwłaszcza do malarstwa na szkle, a ich tematyka do legend i etosu górali.

Władysław Skoczylas – Hala Gąsienicowa

Władysław Skoczylas – Pejzaż górski

Oddziaływanie szkoły pejzażowej Jana Stanisławskiego widać też w twórczości malarza i grafika Jana Rubczaka.

Jan Rubczak – Zagroda

Prezentowany pejzaż ukazujący fragmentaryczny widok wioski, należy do początkowej fazy twórczości Rubczaka. Sposób zakomponowania przestrzeni, iluzyjna ucieczka piaszczystej dróżki w głąb, zharmonizowana gama brązów oraz zieleni zatopionych w rozproszonym świetle, nieśmiały dukt pędzla i gładka faktura, to cechy stylistyczne młodzieńczego malarstwa tego malarza.

Jan Rubczak – Pejzaż letni

Jan Rubczak – Pejzaż wiejski

Do ulubionych tematów Jana Rubczaka podejmowanych w każdej uprawianej przez niego technice, należał pejzaż miejski, zwłaszcza panoramy, widoki zaułków i bulwarów z dominującym często motywem architektonicznym kościoła lub mostu, ale znalazłam w jego dorobku również jak widać pejzaże wiejskie.

Jan Rubczak - Kościółek

Jan Rubczak – Widok na Wawel

Jan Rubczak – Snopy

Kilka wiejskich pejzaży znalazłam w dorobku Zbigniewa Pronaszki - czołowego reprezentanta formistycznej awangardy i koloryzmu. Ten rodzaj malarstwa był raczej rzadki w twórczości tego artysty.

Zbigniew Pronaszko – Na wiejskiej drodze

Zbigniew Pronaszko – Pejzaż 

W programie artystycznym Pronaszki, zwłaszcza w dojrzałym okresie twórczości, bezwzględny prymat uzyskała forma dzieła uwolniona od przymusu naśladowania natury, co jest już trochę widoczne w tym ostatnim pejzażu.

Zbigniew Pronaszko – Pejzaż

Okres koloryzmu w twórczości Zbigniewa Pronaszki cechowało wprowadzenie gwałtownych zestawień mocnych i intensywnych, a czasami nawet agresywnych barw oraz kontrasty tonów ciepłych i zimnych.

 

Zbigniew Pronaszko – Pejzaż

Tematyka folklorystyczna nie była obca Jerzemu Kossakowi, reprezentującego trzecie pokolenie malarskiej rodziny. Oprócz kompozycji nawiązujących do twórczości ojca i dziadka, specjalizujących się w malarstwie batalistycznym, artysta malował również sceny rodzajowe, których częstym motywem były utrzymane w sielankowej atmosferze spotkania wiejskich dziewcząt z żołnierzami, orazbarwne orszaki weselne spod Krakowa i z Podhala.

 Jerzy Kossak – Schadzka

Jerzy Kossak – Miłe spotkanie

 Jerzy Kossak – Żołnierz i dziewczyna

Jerzy Kossak – Wesele krakowskie

Jerzy Kossak - Wesele krakowskie

Jerzy Kossak - Wesele krakowskie 

Jerzy Kossak Wesele krakowskie

Stanisław Górski to uczeń Pankiewicza i Axentowicza. Wieś była bardzo częstym tematem jego obrazów, a szczególnie portrety górali i pięknych góralek na tle pejzażu. Cały prawie jego dorobek spalił się podczas wojny, może dlatego tak trudno było mi znaleźć obrazy artysty, ukazujące czysty wiejski krajobraz. Pokażę zatem jedynie portrety.

Stanisław Górski – Młoda góralka

Stanisław Górski – Góralka 

Stanisław Górski – Portret góralki

Stanisław Górski – Starość i młodość

Stanisław Górski - Góral

Stanisław Górski - Prządka

I na koniec obraz Górskiego, który nie jest sielanką, ale  bardzo mnie poruszył.

Stanisław Górski - Droga

 Henryk Policht – Pejzaż ze snopkami

Henryk Policht to zapomniany, ale kiedyś bardzo ceniony kolorysta, uczeń Józefa Mehoffera. Jednym z tematów jego twórczości był pejzaż. Artysta malował głównie Kraków i jego bliższe i dalsze okolice.

Henryk Policht – Poręba Wielka

Z pewnością mało kto słyszał o Stanisławie Paciorku  też uczniu Mehoffera, ale także Malczewskiego i Axentowicza. Przed II wojną światową jego podstawowym zajęciem było kierowanie Teatrem „Bagatela” w Krakowie. Artysta malował szczególnie architekturę Krakowa, ale udało mi się znaleźć kilka pięknych obrazów tego twórcy również o tematyce wiejskiej. Są to pejzaże i sceny rodzajowe. 

Stanisław Paciorek – Pejzaż z gęsiami

 Stanisław Paciorek – Pejzaż z chatą

Stanisław Paciorek – Pejzaż wiejski 

Stanisław Paciorek – Wiejska zagroda

 Stanisław Paciorek – Procesja

Stanisław Żurawski - malarz kolorysta, najczęściej tworzył akty na tle pejzażu, ale krajobraz wiejski, zwłaszcza górski, także znalazł się w kręgu jego zainteresowań tematycznych.

Stanisław Żurawski - Chaty w słońcu

Stanisław Żurawski - Pejzaż wiejski

Stanisław Żurawski - Pejzaż górski ze snopami 

Stanisław Żurawski - Pejzaż górski

 Stanisław Żurawski - Pejzaż górski

Swoją działalność z teatrem związał podobnie jak Stanisław Paciorek także Henryk Gotlib. Był to jednak w odróżnieniu od Bagateli teatr bardzo awangardowy – Cricot, którego działalność kontynuował później Tadeusz Kantor.

Henryk Gotlib – Pejzaż wiejski

Malarstwo Gotliba nawiązywało do sztuki Formistów. Ten kierunek w sztuce nadrzędną rolę przypisywał formie, sprzeciwiając się wiernemu przedstawianiu rzeczywistości. Taki też charakter mają pejzaże wiejskie artysty.

 Wiktor Korecki – Wiosna
 

Autorem nastrojowych pejzaży, emanujących spokojem i pogodą, ukazujących często mazowiecką wieś, był Wiktor Korecki.

Wiktor Korecki – Wśród maków

Wiktor Korecki – Upalny dzień

Wiktor Korecki – Na polu

Wiktor Korecki – Pejzaż z drogą i snopkami

 Wiktor Korecki – Pejzaż z mostkiem

 Wiktor Korecki – Kapliczka w polu

Wiktor Korecki – Przy drodze

Wiktor Korecki – Malwy

 Wiktor Korecki - Stary młyn

Najstarsza córka Włodzimierza Tetmajera - Jadwiga Tetmajer - Naimska również była malarką. Rodzinna wieś Bronowice znalazła odzwierciedlenie na wielu jej obrazach.

Jadwiga Tetmajer – Widok wiejski

Jadwiga Tetmajer – Chaty w słońcu

Jadwiga Tetmajer – Odpust

Jadwiga Tetmajer – Psyche

Na dalszy ciąg prezentacji zapraszam do części piątej.