Wsi spokojna, wsi wesoła.... część V

„Młoda wieś polska” – to cykl obrazów, który pochodzi z kulminacyjnego okresu twórczości Zofii Stryjeńskiej i jest pochwałą urody życia wiejskiego . Należą do niego między innymi wizerunki dziewcząt, do których zalecają się przystojni młodzieńcy.

Zofia Stryjeńska – Dziewczyna i myśliwy

 

 Zofia Stryjeńska – Zaloty

Zofia Stryjeńska – Jesień

Urzeczona polskim folklorem Stryjeńska pokazywała wieś podczas pracy, zabawy i ludowych obrzędów. Jej kompozycje wyróżnia dynamika, rozmach, żywa mocno nasycona kolorystyka i rytm.

Zofia Stryjeńska - Żniwa
 

Rafał Malczewski to syn znanego malarza Jacka Malczewskiego. Malował on głównie krajobrazy, zwłaszcza górskie, o pogodnym poetyckim nastroju, często dopełniane drobnymi sylwetkami postaci, odgrywającymi rolę sztafażu.

Rafał Malczewski – Podhale

Wczesna twórczość artysty kształtowała się pod wpływem symbolistycznej sztuki ojca . Później na  jego postawę  miała wpływ estetyka kubizmu i futuryzmu. Zaczął wówczas syntetyzować i geometryzować formy. Inspiracje ekspresjonizmem przejawiły się między innymi w gwałtownych kontrastach czystych, mocnych barw.

Rafał Malczewski – Pejzaż podgórski

Rafał Malczewski jako malarz musiał zmierzyć się z wielkością swego ojca, ale udało mu się jednak zdobyć niezależność i wypracować swój indywidualny styl.

Rafał Malczewski – Pejzaż wiejski z rzeką

Rafał Malczewski – Urodzaj

Malarstwo Rafała Malczewskiego cechuje wyraźnie dekoracyjna stylizacja, malowniczość oraz zamierzone prymitywizowanie i oszczędność formy, a także operowanie dużymi, schematycznymi płaszczyznami.

Rafał Malczewski - Wieś nad rzeką

Rafał Malczewski - Pejzaż przedwiosenny

Wybitnym pejzażystą był czołowy kolorysta, współtwórca Komitetu Paryskiego – Jan Cybis. Szukając obrazów tego artysty, natknęłam się na jego biografię, która mnie ogromnie zafascynowała. Poszerzyłam sobie encyklopedyczną wiedzę o tym twórcy o nieznane mi dotąd fakty z jego dość tragicznego życia.

Jan Cybis – Pole

Jan Cybis był synem chłopa z opolskiej wsi. Bardzo wcześnie opuścił dom rodzinny, za którym zawsze bardzo tęsknił. Być może właśnie te wiejskie krajobrazy są powrotem artysty do rodzinnej śląskiej ziemi, która w czasach młodości Jana Cybisa nie leżała w granicach Polski. 

Jan Cybis - Domki

Jan Cybis – Pejzaż z chatą

Pamięć o swojej ziemi Jan Cybis wyrażał i utrwalał w twórczości malarskiej. Cechy wyniesione z domu rodzinnego, takie jak ład i porządek, również znajdują swoje potwierdzenie w komponowaniu obrazów malowanych w ciągu całego życia. Wszystko musiało być najpierw dobrze przemyślane, zanim stało się gotowym dziełem sztuki.

Jan Cybis - Krajobraz

Studia malarskie Jan Cybis podjął  wbrew woli ojca. Był to ogromnie trudny okres w życiu malarza. Cierpiał biedę, płacąc swoim zdrowiem za pasję i talent. Podobnie było w Paryżu, gdzie z grupą innych biednych artystów podjął kontynuowanie nauki. Fundusze, które udało się zdobyć dzięki powstaniu Komitetu Paryskiego, wystarczyły zaledwie na kilka miesięcy. Kapiści, bo tak nazwano malarzy zrzeszonych w tym komitecie, nie byli doceniani ani za granicą, ani w kraju.

Jan Cybis – Pejzaż wiejski

Powrót kapistów do Polski nie był więc powrotem triumfalnym. Malarstwo i cały ich program artystyczny nie znalazły szerszego oddźwięku społecznego. Mecenat państwowy preferował inną sztukę, podobnie jak potencjalni nabywcy.

Jan Cybis – Pejzaż z domami 

 Jan Cybis przeżył dwie wojny światowe. W pierwszej walczył jako żołnierz armii niemieckiej, wcielony do niej tuż zaraz po maturze. Podczas drugiej wojny ukrywał się na kresach wschodnich. Poszukiwany był przez władze okupacyjne. Oskarżono go o zdradę narodu niemieckiego. Po plebiscycie na Śląsku w 1921 roku artysta zmienił narodowość i nazwisko z Hansa Cibisa na Jana Cybisa i zamieszkał w Krakowie, gdzie podjął studia na ASP u Mehoffera i Pankiewicza.

Jan Cybis - Pejzaż

Po wojnie w latach pięćdziesiątych stawiano malarstwu Cybisa absurdalne wręcz zarzuty. Jednym z nich dla przykładu było to, iż bohaterka jego portretu (Joliot Curie), pokazuje język. Zła prasa krytyków spowodowała wycofanie się artysty na kilka lat ze środowiska. Jako czołowy przedstawiciel niezależnej twórczości artystycznej, nie poddając się socjalistycznym nakazom, pozbawiony został także katedry malarskiej na Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie. Żyjąc w izolacji malował to, co mu dyktowało własne przekonanie i serce, a w tym trudnym czasie wspierali go jego bliscy z rodzinnej wsi, którą po kilkudziesięciu latach mógł wreszcie odwiedzać, bo po wojnie powróciła do macierzy.

 Jan Cybis - Pejzaż pod Łysicą

Dopiero rok 1956 zaczął okres pomyślny w twórczości Jana Cybisa. Otwarta  wystawa indywidualna w Zachęcie stała się wielkim sukcesem artysty i była jego powrotem do życia publicznego. W ciągu następnych lat obrazy malarza torowały sobie miejsce na wszystkich większych wystawach sztuki polskiej za granicą. W 1957 roku Jan Cybis powraca na swoją macierzystą katedrę malarstwa w warszawskiej ASP. Pracował tam już do emerytury.

Jan Cybis - Pejzaż z Łagowa

 Jeden z opolskich poetów ludowych napisał bardzo piękny wiersz na cześć Cybisa. Przytoczę go, ponieważ tematycznie bardzo wiąże się z tą prezentacją.

Byłeś Jankiem z Wróblina
biegnącym po wsi
na bosaka
w portkach
sięgających do pół łydek.

Chodziłeś wyboistą
i stromą drogą polną,
której towarzyszyły
wiekowe, grube topole.

Jan Cybis - Pejzaż

Patrzyłeś na spracowane ręce Matki,
która znakiem krzyża
błogosławiła chleb
i z szacunkiem podnosiła
najdrobniejszy okruszek.

Obraz ten
w Paryżu Ci się śnił,
kiedy głodny
bruzdami farb
orałeś swoje dzieło
tak ciężko i mozolnie
jak orał ojciec Twój
świętą ziemię śląską.

Pierwsza żona Jana Cybisa także malarka z grupy Kapistów – Hanna Rudzka bardzo wspierała swego męża w trudnym okresie jego życia, zwłaszcza w Paryżu. Dzięki kopiowaniu przez nią obrazów dawnych mistrzów Cybisowie mogli się jakoś utrzymać.

Hanna Rudzka – Cybis – Pejzaż

 Hanna Rudzka - Siano

 Hanna Rudzka - Cybis - Chaty

Hanna Rudzka - Pejzaż wiejski

Zygmunt Menkes - Wiejski pejzaż 

 

Tatry i u ich stóp podgórskie wioski malował wybitny pejzażysta Michał Stańko.

Michał Stańko – Chata w górach

Michał Stańko – Krokusy

Michał Stańko – Pejzaż górski z chatą

Michał Stańko – Pejzaż górski

 Michał Stańko – Widok na Giewont

Michał Stańko – Dolina Kościeliska

 Michał Stańko - Pejzaż podgórski

Antoni Trzeszczkowski - Przy studni

 Antoni Trzeszczkowski  to świetny batalista. Malował przede wszystkim sceny opiewające zwycięskie bitwy polskiej husarii oraz ułanów. Był uczestnikiem wojny  polsko-bolszewickiej w 1920 roku.

Jonasz Stern – Pejzaż z chatą

Jonasz Stern był wybitnym malarzem i grafikiem, uczniem kilku znanych artystów, by wspomnieć choćby Axentowicza czy Kamockiego. Prezentowany obraz odbiega znacznie od stylu jaki artysta reprezentował w swojej sztuce. Uprawiał on twórczość abstrakcyjną, operując zgeometryzowaną formą. Poszedł nie tylko w kierunku kubizmu, ale i surrealizmu.

Kazimierz Podsadecki – Snopki

Kazimierz Podsadecki zaliczany jest do polskiej awangardy w zakresie sztuki. Na początku twórczości konstruował  obrazy z linii łączących się w geometryczne bloki. Później wprowadzał formy już bardziej zróżnicowane. Będąc artystą wrażliwym na prądy awangardowe, interesował się wieloma nowymi kierunkami w sztuce współczesnej. Szczególnie bliski był mu konstruktywizm. Wiele jego pejzaży reprezentuje styl postkubistyczny oraz kolorystyczny, gdzie artysta posługiwał się bogatą gamą barwną.

 Czesław Rzepiński - Pejzaż
 

Pejzażystą – kolorystą był czterokrotny rektor ASP w Krakowie - Czesław Rzepiński. 

Czesław Rzepiński – Pejzaż podgórski

Czesław Rzepiński – Pejzaż

Czesław Rzepiński - Dom letni w Stróży

 Edward Matuszczak - Pejzaż z chatą

 O Edwardzie Matuszczaku  wiem tylko tyle, że urodził się w  Tymbarku koło Limanowej, moim ulubionym miasteczku. Jego wiejskie podgórskie pejzaże zasługują na uwagę.

Edward Matuszczak - Pejzaż spod Żywca

Edward Matuszczak - Pejzaż górski

Koloryzmem zdominowana była twórczość Jana Dutkiewicza. Nawiązywał on często do twórczości Cezanne’a w rozwiązaniach przestrzennych.

 Jan Dutkiewicz – Pejzaż letni

Jan Dutkiewicz – Pejzaż ze snopkami

Jan Dutkiewicz - Ule

Jan Dutkiewicz - Pejzaż wiejski

Jan Dutkiewicz - Pejzaż wiejski z mostem 

 Sceny rodzajowe i pejzaże wiejskie zwłaszcza zimowe, można spotkać na obrazach Władysława Chmielińskiego – malarza związanego z Warszawą. 

 Władysław Chmieliński - Scena wiejska

Władysław Chmieliński – Wesele krakowskie

 Władysław Chmieliński – Rozpędzony zaprzęg

 Władysław Chmieliński – Na wsi

Ludowe sceny rodzajowe w pejzażu malował krakowski malarz, uczeń Wojciecha Kossaka – Juliusz Słabiak.  Oto jego wieś przy pracy i podczas weselnych uroczystości.

Juliusz Słabiak - Żniwa

Juliusz Słabiak - Orka

Juliusz Słabiak – Wesele

Juliusz Słabiak – Wesele krakowskie

 

Jerzy Potrzebowski w swojej twórczości formalnie i tematycznie nawiązywał on do realistycznego malarstwa przełomu XIX i XX wieku, tworząc między innymi wiejskie sceny rodzajowe i nastrojowe pejzaże ukazujące podkrakowską wieś.

Jerzy Potrzebowski – Pejzaż wiejski

Jerzy Potrzebowski - Jesień

Jerzy Potrzebowski uwięziony w Oświęcimiu cudem uniknął śmierci. Ponieważ ta historia jest tak bardzo wzruszająca, to postanowiłam ją opowiedzieć. W obozie artysta zamknięty był z kilkoma innymi skazańcami w celi śmierci. W ostatniej chwili życia, jak myślał, postanowił narysować Ukrzyżowanego Chrystusa. Rysunek wykonywał węglem na wysokiej białej ścianie, stojąc na plecach jednego ze skazańców, który ukląkł na podłodze. Nie zdołał dokończyć, kiedy wszedł jeden z oprawców, żeby zabrać uwięzionych na śmierć. Artysta zapytał wtedy Niemca, czy może skończyć rysunek. Ten popatrzył na olbrzymiego Chrystusa na ścianie, machnął ręką i odszedł, zabierając pozostałych skazańców na egzekucję. Ocalał dzięki temu nie tylko sam Jerzy Potrzebowski, ale także i więzień, który posłużył malarzowi za postument.

Jerzy Potrzebowski - Sianokosy

 Jerzy Potrzebowski – Pejzaż wiejski

Jerzy Potrzebowski – Na wiejskiej drodze

Jerzy Potrzebowski – Na łące

Jerzy Potrzebowski – Pejzaż

Jerzy Potrzebowski – Chaty o zmierzchu

Jerzy Potrzebowski – Wesele krakowskie

 Chyba mało kto zna nazwisko Włodzimierz Dmytryszyn. Był to krakowski malarz, który na ochotnika jako szesnastoletni gimnazjalista wziął udział w III Powstaniu Śląskim. Widać śląska ziemia stała mu się bardzo bliska, bo po wojnie zamieszkał w Katowicach. Ulubionymi motywami artysty były pejzaże, nierzadko wiejskie, z suszącymi się w letnim słońcu snopkami zboża.

Włodzimierz Dmytryszyn – Pejzaż letni

Włodzimierz Dmytryszyn - Snopy

 Włodzimierz Dmytryszyn – Pejzaż ze snopkami

Włodzimierz Dmytryszyn – Pejzaż wiejski

Na pograniczu abstrakcji i pełne ekspresji pejzaże, malował wybitny kolorysta - Jan Szancenbach. Jego twórczość wyrosła z wiary w sens sztuki traktowanej jako najlepsza metoda utrwalania i pokazania harmonii otaczającego nas świata, którego piękno artysta zawsze sławił.

Jan Szancenbach – Pejzaż podgórski

Jan Szancenbach – Pejzaż z Harendy

Jan Szancenbach – Pejzaż

Jan Szancenbach – Pejzaż wiejski

Jako malarz wierny szkole koloryzmu polskiego, Jan Szancebach uprawiał malarstwo pełne światła i nasyconych barw. Oprócz wyjątkowych walorów kolorystycznych, osiągał niezwykłą skalę odmian i odcieni, nie stroniąc od dekoratywizmu.

Antoni Kawałko - Roztocze

Ludzie oraz przyroda to temat malarstwa Antoniego Kawałko. W ciągu blisko półwiecza pracy twórczej, artysta stał się mistrzem współczesnego polskiego pejzażu.

Antoni Kawałko – Chałupa

Antoni Kawałko – Zagroda

Antoni Kawałko - Ule

Antoni Kawałko – Widok na Tyniec

Antoni Kawałko – Pejzaż w Majdanie

Antoni Kawałko – Pejzaż z chatą

Antoni Kawałko – Pejzaż nad Harbutówką

Antoni Kawałko - Czernichów

Antoni Kawałko - Zalesie

Wiesław Ochman jest jednym z największych śpiewaków operowych XX wieku. Występuje na największych scenach operowych świata, ale obok muzyki ma jeszcze drugą wielką pasję, o czym nie wszyscy wiedzą. Jest nią malarstwo. 

Wiesław Ochman – Pejzaż polski

Wiesław Ochman – Pejzaż zimowy

Jerzy Duda - Gracz  był malarzem niepokornym i tworzącym pod prąd, trudno zatem wśród jego groteskowych prac znaleźć sielankowy pejzaż wiejski.

 

Jerzy Duda Gracz - Dyrcyniowa chałupa

Jerzy Duda Gracz - Wiatrak

 Jerzy Duda –Gracz - Przedwiośnie

Jerzy Duda – Gracz – Wieś Berest (Wiosenka)

Obszerną, bo złożoną z pięciu części prezentację poświęconą polskiej wsi znikającej już z polskiego krajobrazu, kończy Edward Białek - znany pejzażysta z mojego Podkarpacia.

Edward Białek – Chałupa

Edward Białek – Zagroda

Edward Białek – Chaty

 Edward Białek – Pole

Edward Białek – Odpoczynek po pracy