Wiosna w malarstwie - część pierwsza

Wiosna - to najpiękniejsza z czterech pór roku. Jest ona okresem budzącego się życia oraz symbolem miłości. Wiosną zachodzą gwałtowne zmiany w przyrodzie i przełom w naszych sercach. Motyw wiosny jest częsty w sztuce, w tym również w malarstwie. Najstarszy obraz jaki znalazłam pochodzi z czasów rzymskich. Jest to alegoria Wiosny na fresku w Pompejach.

Wiosna - fresk Pompeje

Najbardziej podziwianym od pięciu wieków, ale jednocześnie tajemniczym obrazem jest „Primavera”, będąca personifikacją bogini Flory. Jej twórcą jest renesansowy malarz – Sandro Botticelli.

Sandro Botticelli - Primavera

Sandro Botticelli stworzył jedno z najznakomitszych przedstawień wiosny. Jest to jedno z dwóch, obok „Narodzin Wenus” wielkich jego płócien, jeden z nielicznych obrazów o treści mitologicznej i świeckiej, ocalałych z furii palenia dzieł sztuki we Florencji, zainspirowanego przez fanatycznego Dominikanina Savonarolę. Sam Botticelli rzucał w ogień swoje niereligijne, „grzeszne” płótna. Wiosna została tutaj ukazana jako wydarzenie, w którym udział bierze znakomita część panteonu. Centralną postacią jest Wenus, która uosabia najwyższą harmonię piękna i cnoty, a ponad nią unosi się korpulentny Kupidyn. Obok trzy Gracje, symbolizujące młodzieńczą urodę, oddają się tanecznym pląsom, a Merkury wznosząc pałeczkę  rozpędza ostatnie obłoki. Całą scenę dopełnia próba porwania bogini Flory przez Zefira, który personifikuje łagodny wiatr zachodni. Oblubienica otrzyma na ślubie moc zamiany w kwiaty wszystkiego, czego się tylko dotknie.

Sandro Botticelli - Primavera (zbliżenie Flory)

Według przyjętej interpretacji, ten obraz wywodzi się z piątej księgi „Przemian” Owidiusza, który opisuje jak to Chloris - nimfa pól, ścigana przez Zefira, pod jego dotknięciem przekształciła się w piękną Florę, nimfę kwiatów i boginię wiosny. Primavera pozostaje ponadczasowym, cudownym skarbem ludzkości nie tylko jako bezcenny obraz, ale jako trwałe wyobrażenie czegoś, co ciepłe i dobre, a stąd i bliskie ludziom. Dzieło Botticellego pokazuje indywidualny i niepowtarzalny styl artysty. 

Tycjan - Flora

Bogini Wiosny - Flora, pojawia się często w sztuce starożytnej i w nowożytnym malarstwie. Między innymi namalował ją Tycjan - słynny malarz renesansu.  Ta alegoryczna postać, jest prawdopodobnie portretem jednej z dam arystokracji włoskiej, podobnie jak i słynna „Wenus z Urbino” czy inne akty artysty. 

Giuseppe Arcimboldo - Wiosna

Z okresu manieryzmu włoskiego pochodzi obraz - „Wiosna” Giuseppe Arcimboldo. Należy on do serii „Cztery pory roku”. Malarską specjalnością Arcimboldiego były głowy postaci ułożone z elementów martwej natury. Dla przykładu bibliotekarz miał twarz zestawioną z książek,   kucharz z różnych naczyń, personifikacja jesieni to głowa z owoców, a wiosny jak widać, z kwiatów.

Giuseppe Arcimboldo - Flora 

Flora była rzymską odpowiedniczką greckiej Chloris – bogini wiosny i kwiatów. Ku jej czci obchodzono święto zwane Floraliami, odbywające się od 28 kwietnia do 3 maja, które charakteryzowała pewna swoboda obyczajowa.

 Rembrandt - Saskia jako Flora

Florę namalował również Rembrandt. Znane są jego obrazy bogini, do których pozowała pierwsza żona malarza – Saskia. Była ona bardzo skutecznym marszandem i menadżerem  malarza. Troszczyła się o jego pracownię, finanse, dom. Nie jest  to wcale zaskakujące, bo była kobietą wykształconą i miała klasę. Małżeństwo to wprawdzie zaaranżowano, ale mimo tego, istniała jednak między małżonkami mocna nić wzajemnego przywiązania i bliskości.

Nattier Jean Marc - Flora

Nattier Jean Marc  był przedstawicielem francuskiego rokoka oraz nadwornym malarzem Ludwika XVI i jego małżonki Marii Leszczyńskiej. Zasłynął głównie jako portrecista, a jego obrazy, w których stosował często technikę pastelu, cechuje wyjątkowa elegancja, wdzięk i delikatna gama kolorystyczna.

Françoise Boucher – Cztery pory roku – Wiosna

Temat czterech pór roku przedstawiany zazwyczaj jako zajęcia rolnicze, został potraktowany inaczej niż dotąd przez Françoise Bouchera, francuskiego malarza, którego pełne wdzięku i radości życia obrazy, uważa się za ucieleśnienie francuskiego rokoka. Dzieło pokazuje scenę wpinania kwiatów we włosy pięknej dziewczyny, przez przystojnego młodzieńca. Scenerię i tło stanowi przyroda parku.

 Francisco Goya - Wiosna

Francisco Goya to hiszpański malarz tworzący na styku rokoka i romantyzmu. Wiosna artysty nawiązuje do sielanek rokokowych.

John William Waterhouse - Wiosenny śpiew

Piękną i eteryczną postać Wiosny namalował John William Waterhouse (1849 - 1917) – brytyjski malarz prerafaelita i przedstawiciel neoklasycyzmu. Znany był szczególnie z portretów kobiecych postaci mitycznych i literackich.

Alfons Mucha - Wiosna

Alfons Maria Mucha był czeskim grafikiem i malarzem, jednym z najbardziej fascynujących artystów przełomu XIX i XX wieku. Znakiem rozpoznawczym Muchy są grafiki kobiet, o wyidealizowanej postaci, otoczonej naręczem kwiatów i liści. Artysta stworzył liczne serie obrazów, oscylujących wokół jednego tematu przewodniego, czego przykładem są pory roku. A oto jego dwa wyobrażenia Wiosny.

Alfons Mucha - Wiosna

Franz von Stuck - Wiosna

Franz von Stuck  to niemiecki symbolista i ekspresjonista, jeden z założycieli Monachijskiej Secesji.

Franz von Stuck - Wiosna

Piękną, młodą kobietą jest  Wiosna Teodora Axentowicza – polskiego malarza kobiet, czołowego reprezentanta sztuki Młodej Polski. Na tle wczesnego wiosennego pejzażu pojawia się piękna naga dziewczyna. Jej rude włosy pod zwiewną woalką są swobodnie rozpuszczone. Dziewczyna podziwia swoją urodę w lusterku, które trzyma w lewej dłoni. W prawej ręce w koniuszkach palców, niesie żółty tulipan.

Teodor Axentowicz - Wiosna

Kompozycja tego obrazu jest dość dynamiczna. Delikatny ruch postaci podkreślony został strumieniem wiatru, na którym powiewa woalka, wyznaczając ukośną linię. Obraz został namalowany w ciepłej gamie kolorystycznej, od czerwieni, przez oranże i żółcień, nasyconych dzięki kontrastowej plamie błękitu nieba w tle. Niezwykle subtelną i eteryczną postacią jest Wiosna Antoniego Piotrowskiego.

Antoni Piotrowski - Wiosna

W formie mozaikowej przedstawił postać Wiosny Bolesław Biegas  - polski malarz i rzeźbiarz, którego twórczość należy do dekoracyjno-symbolicznego nurtu secesji.

 

Bolesław Biegas - Wiosna

Silną, aktywną i energiczną kobietą jest Wiosna w interpretacji Tamary Łempickiej - jednej z najbarwniejszych postaci „szalonych lat dwudziestych”.
 

Tamara Łempicka - Wiosna

Losy tej polskiej artystki wiążą się z Rosją okresu rewolucji i z międzywojennym Paryżem, gdzie manifestowała swą obyczajową swobodę, nosząc stroje i biżuterię od Coco Chanel i gdzie dokonywała erotycznych podbojów, oczarowując zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Rozkwit jej malarskiej twórczości przypadł na lata 20 i 30, kiedy to stworzyła dzieła będące symbolem epoki. Była kobietą niezależną i kształtującą świadomie swój wizerunek, zabiegającą o artystyczne uznanie.

Wiosna - autor nieznany

Personifikacja Wiosny ukazująca ją jako piękną, młodą kobietę, jest dosyć częstym motywem malarskim. Motyw ten można znaleźć także u Gustava Klimta – austriackiego malarza i grafika, rówieśnika Teodora Axentowicza, który także był malarzem kobiet i również malował pod wpływem wiedeńskiej secesji.
 

Gustave Klimt - Czas wiosny

Gustave Klimt, zwany księciem secesji, tworzył najczęściej portrety kobiet. Zamożne Austriaczki ustawiały się w kolejce do jego pracowni, a on malował je jako wyrafinowane i pełne erotyzmu uwodzicielki. W twórczości artysty spotykamy też pejzaże, które powstawały głównie podczas podróży do Włoch. Oto wiosenny pejzaż, ukazujący pole kwitnące tysiącami maków.

Gustave Klimt - Pole maków

Realizm, a następnie impresjonizm i postimpresjonizm, to głównie malarstwo krajobrazowe. W poprzednich dwóch galeriach poświęconych tej tematyce, pokazałam wiele pejzaży najwybitniejszych malarzy wymienionych kierunków. Teraz, poznamy ich pejzaże wiosenne. Dzisiaj obrazy Théodore Rousseau i Jeana Francisa Milleta – wybitnych francuskich realistów.
 

Théodore Rousseau - Wiosna

Théodore Rousseau – inicjator i przywódca grupy barbizończyków, malarzy realistów, w swojej twórczości zerwał z panującym wówczas akademizmem, malował w plenerze głównie pejzaże leśne i drzewa oraz brzegi rzek i stawów.

Jean Francis Millet – Siewca

Jean Francis Millet malował głównie realistyczne i nastrojowe sceny rodzajowe z życia wsi, przedstawiające wieśniaków podczas pracy, akcentując ścisły związek człowieka z naturą.

Rozświetlone słońcem pejzaże wiosenne malowali impresjoniści oraz postimpresjoniści z Claude Monetem – najwybitniejszym impresjonistą na czele. W drugiej połowie swego życia artysta zamieszkał w Giverny. Rozwijał tam swoje poszukiwania kolorystyczne, tworząc serie obrazów przedstawiających ten sam motyw o różnych porach dnia i roku, w odmiennym oświetleniu.

Claude Monet – Wiosna w okolicach Argenteuil
 

Claude Monet – Maki w Argenteuil

Claude Monet – Pole tulipanów
 

Obrazy Moneta zachwycają feerią barw i nadzwyczajną świetlistością.

Claude Monet - Odpoczynek pod bzem

Claude Monet – Drzewo w kwiatach

Claude Monet - Pola na wiosnę

 Niektóre obrazy prekursora impresjonizmu – Eduarda Maneta, wywoływały skandale. Prezentowana dzisiaj praca tego artysty, należała do dobrze przyjętych. Jest to „Wiosna” – będąca portretem aktorki Jeanne de Marsy.
 

Edouard Manet – Wiosna

Również mpresjonistom wiosna kojarzyła się z piękną kobietą, w zwiewnej sukni lub nago, zwłaszcza tym malarzom, którzy lubili malować akty. Takim właśnie artystą był Pierre Auguste Renoir.

Pierre Auguste Renoir – Wiosna

W twórczości tego artysty, zwłaszcza kiedy był w podeszłym wieku, w pracach dominował typ pięknej, nagiej kobiety, którą malował często w odcieniach różu. Stąd jego Wiosna to akt.

Pierre Auguste Renoir – Kwitnący kasztan

Renoir w zasadzie nie malował pejzaży. W centrum jego zainteresowań malarskich znajdowały się oprócz kobiet dzieci i bukiety kwiatów.

Alfred Sisley – Sad wiosną

Wśród malarstwa pejzażowego niewiele można spotkać obrazów zatytułowanych - wiosna. Z treści niektórych z nich możemy się jednak domyślić, iż właśnie o tę porę roku chodzi. Chociaż większość dzieł przedstawia krajobraz, który może uchodzić również za pejzaż lata, to udało mi się wybrać obrazy impresjonistów, które pokazują piękno wiosennej przyrody.

Camille Pissarro – Wiosna w Louveciennes

Camille Pissarro był głównie pejzażystą, ale często ożywiał swoje pejzaże postaciami wieśniaków pracujących w polu, czy ogrodzie lub postaciami przechodniów.

Vincent van Gogh – Sad

Vincent van Gogh – to genialny postimpresjonista. Wypracował własny styl malowania, a jego cechy to - intensywność barw z przewagą żółcieni, gruba warstwa farb a także pewna deformacja.

Uprawiając w pewnym sensie kult słońca, van Gogh pragnął w swych pejzażach zatrzymać obecność słonecznego żaru.
 

Vincent van Gogh – Brzeg rzeki na wiosnę

Vincent van Gogh stosując kolor jako środek do wyrażania wewnętrznych przeżyć w większym stopniu niż inni, powtarzał często - „Kiedy maluję pejzaż, pragnę żeby to było coś, co wyraża ból i cierpienie. Patrząc na wierzby widzę ich piękno, muzykę, świeżość, smutek, melancholię, te uczucia wyrażam w indywidualny,  bliski każdemu człowiekowi sposób”.

Vincent van Gogh – Kwitnące drzewa brzoskwiniowe

 Vincent van Gogh – Kwitnące drzewo brzoskwiniowe

Vincent van Gogh – Kwitnący migdałowiec

Vincent malował ten obraz jako prezent dla świeżo narodzonego bratanka. Usztywnione gałęzie są jeszcze jakby spętane zimnem, ale białe rozkwitające kwiaty i pękające pąki, zwiastują wiosnę i nowe życie. 

Zapraszam na część drugą  tej prezentacji - kwiecień 2012